საფრანგეთი

საფრანგეთი, ოფიციალურად საფრანგეთის რესპუბლიკა (ფრანგ. République française) — ქვეყანა დასავლეთ ევროპაში, მოიცავს ევროპის ამ ნაწილის, რამდენიმე კუნძულისა და ზღვისიქითა ტერიტორიების ნაწილს. მას ესაზღვრება (ჩრდილოეთიდან საათის ისრის მიმართულებით) ევროპის შემდეგი ქვეყნები: ბელგია, ლუქსემბურგი, გერმანია, შვეიცარია, იტალია, მონაკო, ესპანეთი და ანდორა. ზღვისგადაღმა ტერიტორიებს ესაზღვრება ბრაზილია და სურინამი (საფრანგეთის გვიანას), ნიდერლანდების ანტილის კუნძულები (სენ-მარტენს). საფრანგეთი გაერთიანებული სამეფოს ევროგვირაბით უკავშირდება, რომელიც გადის ლა-მანშის სრუტის ქვეშ.

საფრანგეთი უდიდესი სახელმწიფოა დასავლეთ ევროპაში, ხოლო სიდიდით მესამე მთლიანად კონტინენტზე. ის ფლობს მეორე ყველაზე დიდ განსაკუთრებულ ეკონომიკურ ზონას. საფრანგეთს აქვს დიდი ძალაუფლება ძლიერი კულტურული, ეკონომიკური, სამხედრო და პოლიტიკური ზეგავლენით ევროპასა და მთელს მსოფლიოზე. საფრანგეთის ძირითადი იდეალები აღბეჭდილია, XVIII საუკუნეში მიღებულ, „ადამიანისა და მოქალაქის უფლებათა დეკლარაციაში“. XVI-XX საუკუნეებში საფრანგეთი ფლობდა ყველა დროის სიდიდით მეორე უდიდეს კოლონიურ იმპერიას, რომელიც დავდაპირველად მოიცავდა ვრცელ ტერიტორიებს ჩრდილოეთ ამერიკისა და ინდოეთში, ხოლო შემდგომ ჩრდილო-დასავლეთ და ცენტრალურ აფრიკაში. ის, ასევე, ფლობდა მადაგასკარს, ინდოჩინეთს, გუანჩჟოუვანსა და კარიბის ზღვისა და წყნარი ოკეანის აუზის მრავალ კუნძულს.

საფრანგეთი არის განვითარებული ქვეყანა და მსყიდველობითი უნარის პარიტეტის მიხედვით აქვს ევროპაში მეორე, ხოლო მსოფლიოში მეშვიდე უდიდესი ეკონომიკა. საოჯახო ქონების მონაცემით საფრანგეთი უმდიდრესი ქვეყანაა ევროპაში და მეოთხეა მსოფლიოში. მთლიანი შიდა პროდუქტის მიხედვით მას მეხუთე ადგილი უკავია მსოფლიოში. საფრანგეთს ყველაზე ხშირად სტუმრობენ, ის ყოველწლიურად 83 მილიონ უცხოელ ტურისტს მასპინძლობს.

საფრანგეთს გააჩნია მეექვსე უმსხვილესი სამხედრო ბიუჯეტი და 29-ე უდიდესი არმია მსოფლიოში. ის ფლობს ბირთვული იარაღის მესამე უდიდეს მარაგს მსოფლიოში და სიდიდით მეორე დიპლომატიურ კორპუსს აშშ-ის შემდეგ. საფრანგეთი არის გაეროს დამფუძნებელი წევრი, ასევე უშიშროების საბჭოს ხუთიდან ერთ-ერთი მუდმივი წევრი და წევრი საერთაშორისო ორგანიზაციებისა: ფრანკოფონია, დიდი რვიანი, დიდი ოცეული, ნატო, OECD, WTO და ლათინური კავშირი. გარდა ამისა, ის არის ევროპის კავშირის დამფუძნებელი და მოწინავე წევრი, ამასთან ფართობით მისი უდიდესი სახელმწიფო. 2013 წლისთვის საფრანგეთს მეოცე ადგილი ეკავა მსოფლიოში ადამიანის განვითარების ინდექსის მიხედვით, ხოლო, 2012 წელს, 22-ე – კორუფციის აღქმის ინდექსით.

საფრანგეთისა და საქართველოს დაახლოების მცდელობები ჯერ კიდევ შუა საუკუნეებიდან იღებს სათავეს.

დავიწყოთ ისტორიკოსებისთვის კარგად ცნობილი მოვლენით. 1332-1333 წლებში საფრანგეთის მეფე ფილიპ VI ვალუა მუსლიმანებზე გასალაშქრებლად ემზადებოდა. სწორედ მაშინ მოიმხრო მან საქართველოს მეფე გიორგი V ბრწყინვალე. მაშინ ფილიპმა ამისათვის საქართველოში გაგზავნა ორი კათოლიკე მისიონერი. წერილზე პასუხი მალევე მიიღო: ქართველი მეფე 30,000-კაციანი ჯარით დახმარებას დაჰპირდა. მაგრამ „ჯვაროსნული ლაშქრობა“ ვერ შედგა: საფრანგეთმა უარი თქვა თურქეთთან ომზე, ალბათ მან კარგად აწონ-დაწონა, რას მოიგებდა და რას წააგებდა ამ ომით. XVII საუკუნეში საქართველოთი დაინტერესდა ბევრი ფრანგი მოგზაური, რომლებიც საქართველოს გავლით აღმოსავლეთში მიდიოდნენ. მათი ჩანაწერები და დღიურები მოგვიანებით ევროპაში ქვეყნდებოდა.

XVIII საუკუნის დასაწყისიდან საქართველოში სულ უფრო ხშირად ჩამოდიან ფრანგი კათოლიკე მისიონერები, რომლებსაც, სხვათა შორის, დიდად ეხმარებოდა ცნობილი მეცნიერი და დიპლომატი სულხან-საბა ორბელიანი, ვახტანგ VI-ის ევროპული ორიენტაციის აქტიური მხარდამჭერი.

მოგვიანებით სწორედ ორბელიანი ჩავიდა პარიზში, რათა საფრანგეთისთვის ეთხოვა დახმარება სპარსეთში ისლამის მიღებაზე უარის თქმისთვის დატყვევებული ვახტანგ მეფის გათავისუფლების საქმეში. გარდა ამისა, ორბელიანი პარიზში ყოფნისას ფრანგულ-ქართული პოლიტიკური და ეკონომიკური ურთიერთობების მნიშვნელოვანი საკითხების განხილვას ცდილობდა

ეს არც არის გასაკვირი, რადგან საფრანგეთი XVII საუკუნის ბოლოდან დიდ ყურადღებას აქცევდა საქართველოს, როგორც ევროპასა და აზიას შორის ყველაზე მოკლე და უსაფრთხო სავაჭრო გზას.

1714 წელს საფრანგეთის კონსულმა საქართველოში ჟაკ ფრანსუა გამბამ იმოგზაურა საქართველოს შავი ზღვის სანაპიროზე, რათა მკაფიოდ დაესახა საფრანგეთის სავაჭრო გზები საქართველოს გავლით. მისი გეგმის მიხედვით ფრანგული საქონელი კალედან ჯერ უნდა ჩაეტანათ ქუთაისში, შემდეგ თბილისში, იქიდან კი სპარსეთსა და ცენტრალური აზიის ქვეყნებში.

მეოცე საუკუნეში, 1921 წელს, თბილისში გაიხსნა საფრანგეთის საკონსულო. ვიცე-საკონსულოებმა მუშაობა დაიწყეს ფოთშიც და ბათუმშიც.

ერთი სიტყვით, საუკუნეების განმავლობაში განვითარებული ბევრი მოვლენა მეტყველებს იმაზე, რომ საქართველომ ბევრჯერ სცადა, ევროპაში საფრანგეთის სახით შეეძინა საიმედო მოკავშირე ირანისა და თურქეთის გავლენის წინააღმდეგ ბრძოლაში. ყოველთვის ყველაფერი არ გამოდიოდა, იყვნენ ასეთი დაახლოების მომხრეებიც და მოწინააღმდეგეებიც. საბოლოოდ ფრანგულ-ქართული კავშირი საუკუნის დასაწყისში ვერ შედგა. მიუხედავად ამისა, სათავეში ბოლშევიკური ხელისუფლების მოსვლის შემდეგ საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის მთავრობამ საფრანგეთში იპოვა თავშესაფარი. სწორედ მაშინ დასახლდა საფრანგეთში საქართველოს ხელისუფლება, რომელსაც ნოე ჟორდანია მეთაურობდა. მალე მათ გამოუყვეს მიწის მცირე ნაკვეთი – ლევილი, რომელიც ქართველი პოლიტიკური ემიგრანტებისთვის მეორე სახლად იქცა.

დღეს, როდესაც ლევილი ოფიციალურად გადაეცა საქართველოს, იქ დაგეგმილია საქართველოს პირველი რესპუბლიკის მუშაობის პერიოდის ამსახველი მუზეუმისა და ბიბლიოთეკის მოწყობა, აგრეთვე რეზიდენტურისა ახალგაზრდა ხელოვანთათვის, და არა მარტო მათთვის, არამედ მრავალი ქართველი ახალგაზრდისთვის, რომლებიც ჩამოვლენ და იმუშავებენ ლევილის ადგილ-მამულში თავიანთ სამეცნიერო და შემოქმედებით პროექტებზე.

ბოლო დროს საფრანგეთსა და საქართველოს შორის ეკონომიკური კავშირებიც გაძლიერდა.

2014 წელს თბილისში საფრანგეთის რესპუბლიკის პრეზიდენტის ჩამოსვლის შემდეგ ტურიზმის, სოფლის მეურნეობისა და ტრანსპორტის დარგები დასახელდა ისეთ დარგებად, რომელთა განვითარებაშიც საფრანგეთს საქართველოს მთავრობისთვის დახმარების გაწევა შეუძლია.

საქართველოში საფრანგეთის ექსპორტის მაჩვენებლები მუდმივად იზრდება. 2016 წელს საფრანგეთის ექსპორტმა 124.9 მილიონ ევროს მიაღწია, რაც მიუთითებს იმაზე, რომ ათ წელიწადში, 2007 წლიდან საქონლის ექსპორტი თითქმის გაორმაგდა (2007 წლის მაჩვენებლიდან – 67.5 მილიონი ევროდან). ასევე იზრდება საფრანგეთის იმპორტი საქართველოდან. 2016 წელს ის 34.5 მილიონ ევროს შეადგენდა, ნაცვლად 7.5 მილიონი ევროსი 2009 წელს.

მთავარი პროდუქცია, რომელიც საფრანგეთს შემოაქვს, არის ფარმაცევტული პრეპარატები, პარფიუმერია და კოსმეტიკა, ესე იგი 2016 წელს ჩვენი გაყიდვების დაახლოებით 56%. საპირისპირო მიმართულებით, საქართველოდან ძირითადი იმპორტირებული საქონელია სასოფლო-სამეურნეო და აგროსასურსათო პროდუქტები, იმპორტის დაახლოებით 60%.

საფრანგეთი ასევე მჭიდროდ თანამშრომლობს საქართველოსთან ტურიზმის დარგში. ამ დარგში საფრანგეთის მდიდარი გამოცდილების გამოყენება საქართველოსთვის უდავოდ სასარგებლოა: საფრანგეთს ბრენდის სახელი აქვს მოხვეჭილი ტურიზმის დარგში. 2014 წელს საფრანგეთს ეწვია 84 მილიონი ტურისტი და ის იქცა ქვეყნად, სადაც ყველაზე მეტი ტურისტი ჩავიდა. გარდა ამისა, საქართველოს სამთო-სათხილამურო კურორტებზე ტურისტები იყენებენ ფრანგული კომპანია Pomagalski-ს ზამთრის სპორტულ ნაგებობებს.

ამ დარგში საფრანგეთსა და საქართველოს თანამშრომლობა ვითარდება 2017 სასწავლო წლისთვის ვატელის სკოლის გახსნით. ეს სკოლა გვთავაზობს სტუმართმოყვარეობის ინდუსტრიაში სპეციალისტების მომზადების კურსებს – CAP (Certat d'Apptitudes Professionnelles)-დან მაგისტრამდე.

დღეს საფრანგეთი ქართველი ახალგაზრდებისათვის არის ქვეყანა, სადაც შეუძლიათ თავისი შემოქმედებითი უნარის გამოცდა, თავისი თავის წარმოჩენა, შეუფასებელი გამოცდილებისა და ცოდნის შეძენა არა მარტო საფრანგეთის, არამედ მთელი ევროპის საუკეთესო სასწავლებლებში.

საფრანგეთი აქტიურად უჭერს მხარს საქართველოს მის მიერ არჩეული ევროპული განვითარების გზაზე. შემთხვევითი არაა, რომ ბოლო წლებში საფრანგეთმა და საქართველომ ხელი მოაწერა რამდენიმე ნიშანდობლივ შეთანხმებას, რომლებიც ეხება ვაჭრობას, ტურიზმის მხარდაჭერას, საფრანგეთისა და საქართველოს განვითარების სააგენტოს (AFD), ეკონომიკური ხელშეწყობისა და თანამშრომლობის საზოგადოების (PROPARCO) დაარსებასა და საქმიანობას.

ხალხები და ქვეყნები უნდა ურთიერთობდნენ, თანამშრომლობდნენ და უგებდნენ ერთმანეთს. საფრანგეთისა და საქართველოს ურთიერთკავშირს გააჩნია ძლიერი ეკონომიკური, კულტურული, სოციალური, გარემოსდაცვითი, პოლიტიკური და ტექნოლოგიური განზომილებები. ვიმედოვნებთ, რომ უახლოესი ათი წლის პერიოდში ეს ურთიერთობები უფრო გაღრმავდება და გაძლიერდება ორივე ქვეყნის სასარგებლოდ. 

ავტორის შესახებ: ეტიენ გაშე-მოროზი საფრანგეთი-საქართველოს სავაჭრო და სამრეწველო პალატის გენერალური დირექტორია.